FNZ 30 - Hepialidae (Lepidoptera) - Māori Summary
Dugdale, JS 1994. Hepialidae (Insecta: Lepidoptera). Fauna of New Zealand 30, 164 pages.
(
ISSN 0111-5383 (print),
;
no.
30.
ISBN 0-478-04524-7 (print),
).
Published 01 Mar 1994
ZooBank: http://zoobank.org/References/FD9CA7CB-A858-4612-85A7-B41E2B1909E5
HE WHAKAPOTONGA MA TE MAREA
Kanui te moohiotia o te Hepialidae i Niutiireni nei i te ingoa noa iho 'porina', heoi ko te ngaarara paaraka kee teenei no te momo whakahoohaa nei i heke iho mai i a Wiseana. Ko nga mahi kino ka puta ki nga karaihe o nga paaraka, i nga mahi kaikaitanga o nga anuhe porina, tuarua noa iho ki kite whai hua nga toke kai karaihe.
Teenaa pea ko te mea e moohio whaanuitia ana ki te iwi tini o Niutiireni nei ko te pepe puuriri nei a Aenetus virescens. Ko te mea nui, ka kitea tonu, ko te pakeke, oona paakau kaakaariki, kanohi kura whero, roharoha haere ana ki nga raiti tiriti, ki nga raiti kaainga hoki o Te Ika a Maaui.
E whitu nga taatai o Hepialidae e moohiotia ana i Niutiireni, ka heke iho ki roto nei e rua tekau maa whitu momo, e hia anoo katahi anoo ka whakahuatia. Ko eetahi ka noho rawa ki eetahi rohe, aa, ko eetahi ka haangai ki nga aahua momo ki te rohe tonga o Te Waipounamu, i roto i nga ngaaherehere o Taane aa, ki nga whenua tiketike, i nga waahi o nga raakau itiiti/ waahi karaihe me nga reporepo ka nohoina. Ko nga momo katoa no konei anoo, kiihai ki eetahi atu whenua.
Ko Hepialidae ko te nuinga kaahore i rahi rawa nga puurerehua, he whaa tekau maa rima - ki te whitu tekau mira mita (45-70 mm) te roa o nga paakau engari e moohiotia ana nga momo iti atu, toru tekau maa rima mira mita (35 mm) me nga mea tino rahi tae atu ki te kotahi rau e rima tekau mira mita (150 mm) e moohiotia ana. Ko nga paakau kanui te tini o nga tauira, te nunui me te kaha katoa, aa, kanui te tini o nga momo e moohiotia ana mo te rere kaha, heoi, e kore rere ka wewehe tawhiti atu i too raatou kaainga tuuturu ko nga uwha nunui o te pepe puuriri, ko te mea rahi, te mea tino taimaha o Lepidoptera tuuturu mai anoo ki Niutiireni nei.
Mai te tirohanga kaitiaki ko te mea nui anoo kia moohio, ko te nuinga o nga pepe Hepialidae o Niu Tiireni ehara i te orotaa, engari he tuuturu ake no konei, kiihai e kitea ana i hea atu. Ko te nuinga kua tatuu kee te noho i eetahi waahi anahe, kua onge, aa, e ahu atu ana ki te 'ngaro-aa-moa'. E maha nga whakaaturanga ka hiahiatia, i too raatou koiora aahua noho aahua tuu.
Ko te koiora o te pepe puuriri ka aata tauiratia. Ko nga iroiro ka whaanau mai i nga heeki i roto i nga rau taka o te ngahere, ko reira tiimata mai ai te tupu. A muri mai kua tukua te kiri he 'waa whitinga' i te aahua, ka puta ka neke i nga raurau otaota ka kake i te kaatua o teetahi raakau, kei reira noho ai. Kanui te maha o nga momo raakau, no konei anoo, raakau me mau mai no taawahi raanei, ka nohoa, ko te pepe puuriri noa teetahi.
Ko nga pepe porina e pee nei ana anoo ka tiimata wawe ana te waa huhutanga mai anoo i nga rau otaota, aa, ka huri i te keri ara tuu heke tika ki roto i te oneone. Ko te huhu noho waa puta ka hanga kiri hiraka i roto i te puta, aa, me te 'whitinga' hirika mai te urunga tae noa ki te waahi kai. I te poo ka puta te anuhe i te poroporo tupu karaihe mai i te tumu ka tooia mai ki roto i te puta hei kai a muri mai. Ko nga tarutaru otaota me nga (pookarakara tiko) ka kohikohia i nga tahataha koohao i roto o te putanui me kerikeri mai anoo. Kotahi tau ka pau te mauri ora, aa, ka rerere nga mea pakeke eetahi momo o eetahi waahi i waenganui i Hepetema ki Aaperira.
Ko nga Hepialidae kua pakeke, hore kau e mahi ana nga waahi o te waaha, aa, e kore anoo e ora roa. Mehe whakaarotia ana, he kai na te koukou, te ruru, tori, me te possum, kaaore pea i koni atu i te wiki te nuinga (e ora ai). E puta ana i te rerere i te ahiahi, muri ahiahi, aa, kotahi anoo pea haaora nga tame rawa atu, rerere ai. Ka puta te nuinga o nga momo i te waa mahana, kohukohu raanei i puta ai ki runga te momo o (crepuscular) i te 'rerere poo'. Ko nga uwha ka hiahia taane, ka tukua he 'waikakara mahimahi' ko te ingoa ko pheromone. Ka tangotangohia he uwha puta ki oou ringaringa ka taetae mai nga tame e rerere tata mai ana!
Translated by: UniServices Translation Centre, Auckland