Landcare Research - Manaaki Whenua

Landcare-Research -Manaaki Whenua

FNZ 60 - Carabidae (Insecta: Coleoptera) - Māori summary

Larochelle, A; Larivière, M-C 2007. Carabidae (Insecta: Coleoptera): synopsis of supraspecific taxa. Fauna of New Zealand 60, 188 pages.
( ISSN 0111-5383 (print), ; no. 60. ISBN 978-0-478-09394-0 (print), ). Published 21 Nov 2007
ZooBank: http://zoobank.org/References/842D820C-05B3-4072-B094-73070E640945

Māori summary — He Whakarāpopototanga

Ngā pītara noho papa

Kua hipa ake i te 34,000 ngā momo o te whānau Carabidae (ngā pītara noho papa, tae atu ki ngā tātaka), nō ngā puninga 1,927, huri katoa i te ao. Kitea ai ngā pepeke nei i te nuinga o ngā kāinga noho o te taiwhenua, i te nuinga o ngā whenua-rahi o te ao. He pītara ngaruru, he tiwha anō, nā te rerekē o te hanga me ngā tae. Ko te nuinga, he haere pō, ā, kai ai rātou i ngā momo hanga huhua, tae atu ki te pepeke me te pūngāwerewere; heoi, ko ētahi momo, he haere awatea, ā, kai ai ērā rā i te tipu. Ko te nuinga o ngā p§tara noho papa i ngā takiwā kāore i tino makariri, ka noho ki te mata tonu o Papa, engari ko ētahi ka noho ki roto tonu i te oneone (hei tauira, ko Anillina), ki te ana (hei tauira, ko Trechini me Harpalini), ki te otaota rānei (pērā i a Zolini me Lebiini). He rerekore te nuinga o ngā momo o Aotearoa, nā konā i kore ai e pirara ki tawhiti, nā konā anō i herea ai te hanumi haere o ngā ira e whakatau ana i te hanga o te tinana, me te aha, kua kaha tonu te taurangi o tērā āhua. I te Rārangi a Larochelle & Larivière (Ko te Aitanga Pepeke o Aotearoa 43) o te tau 2001, e 5 ngā whānau iti, e 20 ngā iwi, e 78 ngā puninga, e 424 ngā momo i Aotearoa nei. Engari i tēnei tuhinga hou, e 7 ngā whānau iti, e 21 ngā iwi, e 86 ngā puninga, e 461 ngā momo. Kia oti rawa ngā huānga katoa te whakarārangi, te whakaahua, tērā ka eke ki te 800 ngā momo. Ina whakaritea ki ngā takiwā nui ake, mahana ake o te ao, kāore i pērā rawa te whānui o te puna pītara noho papa o Aotearoa. Engari he wāhi ahurei tonu a Aotearoa, i te mea e 50 o ngā puninga o Aotearoa (e 58% o ngā pītara), kāore e kitea ana i tētahi atu wāhi kotahi nei o te ao. O ērā atu puninga ehara nō konei taketake ake, i ahu mai i Ahitereiria, he puninga māori rānei nō konei me Ahitereiria, nō konei rānei me ētahi atu whenua o te ao.

I Aotearoa nei, ka tautohua nuitia ngā pītara papa i runga anō i ngā āhuatanga e whai ake nei: te roa, 1.0–39.0 mm; te uriuri o te tae (he pango, he parauri te nuinga); ngā kahu parirau, he tino ruarua ngā mea kōiraira; te tuarā, he huruhuru kore; te upoko, he whāiti ake i te papatua pohomua; te waha, he pakari tonu, he koi ngā pito; ngā karu, kāore i tino iti, kāore rānei i tino rahi; ngā pūhihi, me te miro te hanga, me te hei rānei kua tuia atu he kākano ki runga, 11 ngā wāhanga; te papatua pohomua, he whāiti ake i ngā kahu parirau, he āhua nekeneke anō ngā waewae, he roa, he tōhihi, he pai mō te oma; te wāhanga whakamutunga o ngā waewae, e 5 ngā wāhanga iti; ngā kahu parirau, kua hono tahi, he haenga anō kei te mata; ngā parirau, he rite ki te kiriuhi, he tino poto, he toenga parirau kau. He māmā te tautohu i te nuinga o ngā pītara nei i a rātou e ora ana, i te rerekē o tā rātou karapetapeta haere i te papa.

He kaha rongo te whānau Carabidae i ngā hanga rerekē i tō rātou taiao, ā, koinā i whakamahia ai hei waitohu koiora, e whakatauria ai te huhuatanga koiora o ngā pūnaha hauropi, e kitea ai te kaha o ngā pānga o te whakarerekē i te takoto o te whenua, e whakatauria ai te ora o te taiao, e matapaetia ai te hua o ngā rerekētanga i te āhua o ngā rangi, e kōwhiria ai ngā wāhi pai hei papa rāhui, e whakatauria ai te āhua o ngā oneone i te ngahere. Ka taea anō te whakamahi hei patu i ngā pepeke kino (hei tauira, ngā anuhe). I ngā rā kei te tū mai, ka kaha ake pea te whakamahi i ngā pītara noho papa hei kaiwhakataki koiora, hei patu i ngā pepeke kino (e tino hāngai ana ki ngā pepeke noho oneone), hei here rānei i ngā taru (arā, ngā kākano o aua taru). I Aotearoa nei, kua tohua e ngā ringa koiora tiaki taiao te maha tonu o ngā momo pītara noho papa (ko ngā mea nui ngā mea e kaha ana te arohia), hei momo e onge ana, e mōrearea ana rānei, ā, e tika ana kia āta tiakina.

Kua tuhia tēnei kōrero mā ngā tohunga me ērā o t~tou kāore e tino tohunga ana ki ngā aitanga a pepeke; ko te tūmanako he āwhina nui kei konei mō ngā mahi tautohu me ngā mahi kohikohi pārongo. Ko te whāinga, he whakatakoto tuatahi i tētahi tirohanga ki ngā carabid o Aotearoa kei runga ake i te karangatanga momo, tae atu ki: ngā kupu whakaahua whakatairiterite mō ngā whānau iti, ngā iwi, ngā puninga, me ngā puninga iti; ngā ara tautohu mō ngā whānau iti, ngā iwi, me ngā puninga; ngā whakaahua o te tinana katoa, te kaha o te horapa ki te whenua, te kāinga noho, ngā tikanga kohikohi mō te nuinga o ngā puninga; ngā tānga kōrero e tino hāngai ana ki ngā pītara noho whenua kua whai wāhi mai, he rārangi hou o ngā momo, me tētahi whakarāpopototanga o ngā rerekētanga mai i te rārangi i puta i te tau 2001. E toru ngā puninga, kotahi te momo kātahi anō kia uru mai ki te ao pūtaiao; kua tū mai he ingoa hou, e ū ana ki ngā mātauranga pūtaiao o te wā nei.

He takahanga whakamua anō tēnei i te ara whakatutuki i te wawata o ngā kautuhi kia tau tētahi māramatanga tuawhiti nei e pā ana ki ngā pītara noho papa o Aotearoa, kia wawe anō te puta, me te hora i ngā pārongo maha tonu hei whāwhā mā te iti, mā te rahi.

Āpiti atu ki tērā, ko ngā kaituhi anō ngāētita o te pae tukutuku o ngāi Carabidae o Aotearoa (http://wwwold.landcareresearch.co.nz/research/biosystematics/invertebrates/carabid/) e whakahou ana i ngā pārongo mō ngā pītara noho papa i ōna wā anō. Kei konā anō he whakaahua ā-mati, he ara tautohu, he rārangi hihira, he tuhinga pūtaiao o nakua nei, he kupu tāpiri, me ngā kupu whakatika i ngā tānga o mua atu.

Translated by: Hēni Jacob, Tāmaki-makau-rau / Auckland

Purchase this publication