Landcare Research - Manaaki Whenua

Landcare-Research -Manaaki Whenua

FNZ 66 - Diaspididae (Insecta: Hemiptera: Coccoidea) - Māori summary

Henderson, RC 2011. Diaspididae (Insecta: Hemiptera: Coccoidea). Fauna of New Zealand 66, 275 pages.
( ISSN 0111-5383 (print), ISSN 1179-7193 (online) ; no. 66. ISBN 978-0-478-34726-5 (print), ISBN 978-0-478-34727-2 (online) ). Published 23 May 2011
ZooBank: http://zoobank.org/References/9441EAE9-C9B8-46DC-BEEE-D3C1FA910F08

Māori summary — He Whakarāpopototanga 

Ngā pepeke unahi whai pākai

Ko tēnei whānau pepeke unahi whai pākai, a Diaspididae, koia tētahi o ngā whānau pepeke unahi ngongo tipu tekau kei Aotearoa e noho ana. Ko tētahi o ōna rerekētanga, kāore ia e whakaputa i te māturunga hāpiapia e kīia nei ko te ‘honeydew’, nō reira ehara nāna i tipu ai te puruhekaheka pango e kitea ana i tōna wāhi noho, ehara rānei i te mea nāna e ora ai ngā manu, ngā mokomoko, ngā pī, ngā wāpu, ko taua waireka tā rātou kai i ngā taiao māori. Ko te take i kore ai ia e hanga i te waireka, koia te āhuatanga ahurei tuatahi o tēnei whānau, arā he wehe motuhake nō te wāhanga tuatahi o te puku me ngā kōpiro o muri. Kāore rātou e kai i te pia mai i te tarikai — ka kai kē rātou i ngā pūtau tipu e kīia nei ko te ‘parenchyma’.

Ko te āhuatanga ahurei tuarua o tēnei whānau, ko te pākai tonu e noho ana hei kahu mōna. Ka hangaia ki ngā ngeti o ngā whakamāunutanga kōhungahunga, he mea whakapiri tahi ki ngā harare  ka māturu mai i ōna anō pū, i ōna anō kōputa hanga harare. Ko te āhuatanga ahurei tuatoru, ko te hono tahi o ngā wāhanga whakamuri o te tia, arā, o te pygidium; he pokopoko kei te tapa, me ētahi atu hanga pēnei i te paraihe te āhua, ko te mahi a ēnei hanga, he hora haere, he pani haere i ngā harare ina takaoraora te pepeke ki te hanga pākai mōna. He mea nui kia kaha tonu te kahu o te unahi whai pākai, i te mea he waewae kore, he neke kore, atu i ngā mea kei te tãātupu ngaoki tuatahi, me ngā kātua toa ririki e ora ana mōētahi rā ruarua noa iho nei.

Noho tahi ai ngā momo māori taketake ake ki ngā tupu māori anahe. Kāore ngā momo nei e takakino i ngā tupu i noho atu ai rātou, kāore he pānga kino ki te ōhanga. Ko ētahi, ka noho whāiti ki ētahi momo rākau ruarua nei, hei tauira, kitea ai ngā momo Anoplaspis e rua i te rātā me te pōhutukawa anahe (Metrosideros), ā, ko te unahi leptocarpus kitea ai i te oioi anahe. O ngā mea he maha ake ā rātou rākau noho, ko ngāi Poliaspis me ngāi Symeria pea ngā puninga e huhua ana ngā momo. Ko tētahi mea āhua korokē, kāore anō i kitea he unahi whai pākai e noho ana ki ngā tawai o te tonga (Nothofagus), engari kua kitea te tini noa o ngā momo unahi whītau (ngā  eriococcid) e noho tahi ana ki te tawai. Tata tonu ko te katoa o ngā momo māori o ngāi unahi whai pākai, nō te whānau iti Diaspidinae; kotahi noa iho te momo i tērā atu whānui iti, i ngā Aspidiotinae. He hanga āhua rerekē anō tēnei, ina whakaritea ki ngā momo rāwaho kei konei e noho ana — ko te maha tonu o ērā he aspidiotine.

I tau pokerehū mai ngā momo rāwaho i runga i ngā tipu i kawea mai i te oroko taenga mai o tauiwi ki tēnei whenua noho ai. 1879 rawa ake te tau, e ono ngā momo kua rarau e noho, tae atu ki te unahi pukukai, te unahi oleander, me te unahi rōhi. Mai i tērā wā, kua eke ki te 21 ngā momo, ā, me ētahi momo e 8 o Te Moana-nui-a-Kiwa. Arā tonu ētahi manene ka urutomo mai i ōna wā anō— ko ngā mea o ngā tau tata nei, ko te unahi zamia (he cycad) i te tau 2004, me te unahi cypress tino pakupaku i te tau 2009. Ko ētahi o ngā momo kua tau pokerehū mai, kei ngā wāhi maha o te ao, he whakararu anō tā rātou i nga māra o te whānau ārani, te āporo, te pea, me te huakiwi, me ētahi atu wāhi.  E whā noa iho ngā momo kua urutomo i ngā pūnaha hauropi māori, ā, mokori anō kāore i tino raru aua wāhi i tā rātou noho atu ki reira.

Translated by: Hēni Jacob, Ōtaki

Purchase this publication